Γράφει ο Σταύρος Τραγάρας
Η κυβέρνηση στη φάση που βρίσκεται χρειάζεται κάποια βοήθεια, άκουσα να λένε διάφοροι πολιτικοί αναλυτές. Είτε νέες ιδέες, είτε νέα πρόσωπα στην κυβέρνηση, κλπ, κάτι τέλος πάντων που θα βοηθήσει το έργο της, που θα βοηθήσει να αναστραφεί το κλίμα υπέρ της, κάτι που τελικά θα βοηθήσει τον ίδιο το λαό, που είναι σε δυσχερή θέση. Έτσι οι λέξεις «βοηθώ», «βοήθεια» κλπ. έδωσαν και πήραν. Σκέφτηκα ότι η λέξη «βοήθεια» και τα παράγωγά της, στη λημνιακή γλώσσα έχουν πολλές λεπτές αποχρώσεις, γι’ αυτό με την άδειά σας θα επιχειρήσω μια σύντομη ανάλυση.
Η λέξη «βοήθεια» στα λημνιακά έχει πολλές εκφράσεις, όπως «βογήθγια», «βόγ’θγια», «βόθγια», «βούγ’θγια», «βούθγια»
«βούθα», «βογ’θτό», «βουγ’θτό», «βουθτό», «βογήθμα», «βογήθγιο» «βούθμα», κλπ. Το δε ρήμα «βοηθώ», λέγεται «βογ’θώ», βουγ’θώ», «βοθώ», «βουθώ», κλπ. Όταν λέμε «βογήθγια» εννοούμε μια απλή βοήθεια, μια συνδρομή στην εργασία μας, το λεγόμενο τουρκιστί «γιαρντίμ», ή μια χάρη. Βέβαια τίποτα δεν είναι δωρεάν, γι’ αυτό και «η χαρ θελ’ αντιχάρ», ή ακόμα χειρότερα, «η χαρ θελ’ αντιχάρ κι ένα φόρτωμα στο μλαρ».
Η λέξη «βόγ’θγια» υποσημαίνει τη δραματική ανάγκη κάποιου για βοήθεια: «Το καμένο το παιδέλ’ έτσαζε σα ντο πλι και γύρευε βόγ’θγια, αλλά ουλ’ κνούσαν τ’ αυτιά τς σα ντο γάδαρο». Οι λέξεις «βούθγια», «βούθα», «βουγ’θτό», σημαίνουν τη στιγμιαία βοήθεια, σε ένα πρόβλημα: «Γιώρεγ’ βάλε μια βούθγια να σκώσομ το τσβαλ’». Οι λέξεις «βουθώ» και «βούθα» έχουν και τη σημασία του υποστυλώνω, βάζω ένα υποστήριγμα από κάτω: «Βούθα το σακί μη ξεσύρ το σαμάρ». Μπορεί και να δείχνουν την ατελέσφορη και μη αναγκαία υποστήριξη: «Ο ντεμπέλαρος ο Γιώρεγ’ς ουλ’ τ’ μέρα βουθά τς τοιχ’ κι τα τιρσέκια». Η λέξη «βογήθμα» σημαίνει τη μηδαμινή βοήθεια, κάτι σαν ελεημοσύνη: «Ζντγιανεύ’ βογήθμα σα ντο δγιακονιάρ».
Απαιτούνται λοιπόν διευκρινίσεις, για το τι βοήθεια πρέπει να περιμένει η κυβέρνηση από τους πολίτες και τι βοήθεια οι πολίτες από την κυβέρνηση. Πολλές φορές η βοήθεια αποδεικνύεται ανύπαρκτη, αέρας κοπανιστός, στα λημνιακά «πορδιές βογήθγια», εάν δε η λεγόμενη βοήθεια διατυμπανίζεται, «βουθτές ή πτακωτές πορδιές». Αυτή η βοήθεια είναι και η πιο συνηθισμένη διαχρονικά, γι’ αυτό μάλλον ο συχωρεμένος Αλέκος Ραμαντάνης από το Πορπούλ, έλεγε τον πρωθυπουργό «πορδυπουργό» και μεις τον νομίζαμε αγράμματο. Η ανύπαρκτη βοήθεια λέγεται και «από πίσω βογήθγια»: «- Είχες καμιά βογήθγια; - Ναι είχα βογήθγια από πίσω». Υπάρχει και η «από κατ βογήθγια», που έχει σεξουαλικό υπονοούμενο: «Η Λενιά χρειγιάζεται από κατ βογήθγια». Τέτοια βοήθεια οι πολίτες δεν προσδοκούν, αφού έχει ήδη προσφερθεί αφειδώς από την κυβέρνηση, μεταφορικώς βεβαίως, όμως αυτό δεν είναι τόσο ευρέως γνωστό. «Η τσουτσλή βαρβατλεμέν’ / σα ντ γραβάντα τ’ φορεμέν’ / σκώνεται και δε μπομέν’ / σαν αγέρας να ντ μπαγαίν’». Ούτε «βογ’θήματα» χρειάζονται, αυτά που στη Λήμνο τα λένε «βογ’θήματα τς Ούντρας για τς ζντγιανοκόματ».
Βέβαια πριν το «βόγ’θα» και πριν φτάσουμε στο «βόγ’θα Παναγιά μ’», υπάρχει το «δέχα», δηλαδή πρόσεχε, ή όπως λένε στη Λήμνο: «Σα δεχάς δε θελ’ς τη βόθα / στερνή μ’ γνωσ’ να σ’ είχα πρώτα» ή «δέχα βόδαρε». Η κυβέρνηση θα μπορούσε να πει: «Εγώ βοηθώ, κουνήστε και σεις τα χέρια σας». Αλλά και ένας Λημνιός θα απαντούσε: «Οχ’ μόνε τα χέργια μ’ αλλά και τα ποδάργια μ’ κνω. Τα χέργια μ’ για να δλεύω, αλλά τώρα και για να σταυροκοπιέμαι και να σας μτζώνω. Α, και να κολ’μπώ για να πάγω στν Αθήνα. Τα ποδάργια μ’ για να φέγνω μακριγιά και να κλωτσώ». Όπως και νάχει όμως, μια κυβέρνηση θέλει βοήθεια απ’ το λαό. Όχι όμως να λέει: «Βόγ’θα φτωχέ να μη σε μοιάσω». Γιατί τότε και οι πολίτες δικαίως θα αναρωτηθούν; «Εγώ βούθα, εσύ βούτα;». Στη Λήμνο λένε και την παροιμία: «Όποιος αλείφτ με λαδ το κάρο τ’, βογ’θά το γάδαρο τ’», όμως όταν το λάδι είναι τόσο πολύ, μπορεί ο γάιδαρος να «ξεγλυστήσ’» και τότε «καμιά βογήθγια δε ντον σων’». Αγαπητοί αναγνώστες ευτυχείτε «κι ο Θγιος να βαλ’ το χέρι τ’ και να μας βογ’θήσ’, μαζί κι ο Αγιαρμόλας κι ο Αγιοτσίλιας, βογήθγια μας. Αμήν».
Σ.Σ. Είδατε τι καλό παιδί ήμουν σήμερα; Ούτε εθνική – σοσιαλιστική και αναμορφωτική είπα την κυβέρνηση, ούτε παρθενόπη μπεμπεκοδεξιά την αντιπολίτευση. Με εμπνέουν με τις ανακοινώσεις τους οι φωστήρες του πνεύματος και της σοβαρότητος, ο βαθυνούγ’ς κ. Πεταλωτής (αυτός μας πετάλωσε) και ο λαφροζντήχ’ς κ. Γκαιμπελάκης – Μιχελάκης του κ. Σαμαρά (αυτός θα μας σαμαρώσει και θα μας πείσει ότι είναι για το καλό μας). Το άχυρο δεν χρειάζεται να μας το ταγίσουν, το τρώμε από μόνοι μας, χρόνια τώρα. Ξαναευτυχείτε.
