Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011

Πανεπιστήμιο Λήμνου, το σούκερ και το σελαμέτ


ΕΥΘΥΜΟΓΡΑΦΗΜΑ

Γράφει ο Σταύρος Τραγάρας

Διαβάζω στο Λημνιακό τύπο: «Το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Λήμνου, (Τ.Ε.ΤΡΟ.ΔΙΑΛ) του Πανεπιστημίου Αιγαίου, μπαίνει στο τρίτο έτος δυναμικά, καθώς σημείωσε στις μονάδες βάσης πτώση 323 μονάδων, που είναι από τις χαμηλότερες πανελλαδικά και η μικρότερη του Πανεπιστημίου Αιγαίου». Εδώ ένας κανονικός άνθρωπος θα ευχόταν «και εις ανώτερα», αλλά υπάρχει κίνδυνος να παρεξηγηθώ, γι’ αυτό, ακολουθώντας και το πνεύμα της εποχής, λέω «παιδιά και εις κατώτερα». Να δείτε πτώση όταν ιδρυθεί με το καλό το «Πανεπιστήμιο τς Κηρνίδας», ή το «Πανεπιστήμιο τς Παλιόπολ’ς».
Παλιά το λέγαμε σαν ανέκδοτο, π.χ. αυτός έχει τελειώσει το «Πανεπιστήμιο τς Γενοβγιούς». Τώρα, νάτα πάρτα. Μέσα στον άκρατο λαϊκισμό του βαθέως σοσιαλισμού και του βαθέως νεο-εταιρισμού, ου μην αλλά και του βλακώδους αριστεροπαπαρισμού, οι φωστήρες πολιτικοί, που μας κατάντησαν στο σημείο που βρισκόμαστε, συνεπικουρούμενοι και από τις τοπικές κομματικές φραγκοφονιάδικες κάστες των οικονομισάριων εμποροϊδιοκτητών, άνοιγαν σε κάθε ράχωνα και κολοπετινίτσα στρατόπεδα και πανεπιστήμια, για την περιφερειακή δήθεν ανάπτυξη. Και καλά τους φαντάρους πάντα τους είχαν σαν κτήνη, αλλά οι φουκαράδες καθηγητές και φοιτητές, τι φταίνε να υφίστανται την ταλαιπωρία και την εκμετάλλευση; Είμαι κακός, ε; Κακός ξεκακός έτσι μου βγαίνει, αλλά μπορεί να κάνω και λάθος. Τέρμα τα μικρόψυχα, πάμε στα ευτράπελα.
Βρέθηκα πριν μήνες στη Λήμνο και πέρασα έξω από το παλιό νηπιαγωγείο, που είχε εγκαταληφθεί λόγω παλαιότητας, αυτό που τώρα είναι το πανεπιστήμιο. Τεράστια χρυσά γράμματα με τον τίτλο πάνω στη χαλακιά. Πλησιάζοντας στην πρόσοψη, σε πρώτο πλάνο ένα άνοιγμα παραθύρου κλεισμένο με ένα σκουριασμένο κοτόσυρμα. Είδα μέσα. Ένα κατώι της συμφοράς, βρώμικο, ελεεινό, προφανώς αποθήκη της προηγούμενης εκατονταετίας, και μέσα ένα απομεινάρι μιας μαντεμένιας παλιάς ξυλόσομπας, από αυτές που είχαμε πριν πενήντα χρόνια στο δημοτικό. Αααα, αναφώνησα, το σούκερ και το σελαμέτ. Πλησίασε ένα ζευγάρι τουριστών και με ρώτησε τι είναι αυτό. Είναι αρχαίο, απάντησα, από την εποχή του σιδήρου. Με έβλεπαν μπερδεμένοι κάνοντας όου, όου!! Τι είναι το σούκερ και το σελαμέτ; Όταν ήμουν μαθητής δημοτικού στην Ατσική, μπαίνοντας ο χειμώνας, ο δάσκαλος μας επιφόρτισε να μεταφέρουμε τρεις ξυλόσομπες, όπως αυτή του ΤΕΤΡΟΔΙΑΛ, από το παλιό σχολείο - αποθήκη στο καινούργιο. Έξι μαθητές, ανά δύο μία σόμπα. Στο δρόμο μας έπεσε η «δική μας» αφού ήταν θεόβαρη και ξεκαυκαλώθηκε το πάνω μέρος της. Εμείς σαν κύριοι ξανατοποθετήσαμε το ξεκολλημένο τμήμα στη θέση του. Φτάνοντας μας είδε κίτρινους από το φόβο μας και μας ρώτησε. -Τς φέρτε σούκερ τς σόμπες; -Ορίστε; Είπαμε. Αυτός μας ρώτησε με δεύτερο τουρκικό. -Τς φέρτε σελαμέτ; Προφανώς αυτές οι λέξεις σημαίνουν «σώος». Μάλιστα, είπαμε. Αυτός δεν πείστηκε, πήγε και τις έλεγξε, είδε την ξεχαρβαλωμένη και αφού δεν λέγαμε ποιος την έριξε, μας πάτησε όλους ένα γενναίο ξυλοφόρτωμα.
Χαίρομαι που η «επαφή» των φοιτητών με την τοπική κοινωνία είναι άριστη, όπως λέει ο φίλος Ηλίας Κότσαλης, που φιλοξενεί τα άρθρα μου. Φαίνεται ότι η περίφημη «λημνιακή φιλοξενία» έχει αναβαθμιστεί πολύ από τότε που ήμουν μαθητής γυμνασίου. Τότε εμάς που είμαστε από τα χωριά, άρα ξένοι, γιαλάμαδους μας ανέβαζαν, κωλοχώριατους μας κατέβαζαν. Θυμάμαι δύο άνθρωποι μας μιλούσαν πρόσχαρα μέσα σε όλη τη Μύρινα, κι αυτοί ήταν και οι δύο Κρητικοί. Ο Σταμάτης Δασκαλάκης ο μπακάλης και ο Χαριτάκης, ο πατέρας του Θοδωρή. Άντε βάλε άλλους δυο-τρεις που ξεχνώ. Οι δε καθηγητές, άσε. Μόνο τα παιδιά των αξιωματικών της χούντας, των γιατρών, των δικηγόρων, και των πλουσίων καλόβλεπαν. Οι άλλοι εις το πυρ το εξώτερον. Πάντως και στα νεότερα χρόνια δεν είδα να κεράσουν ένα καφέ σε ένα φανταράκι ή σε ένα οικονομικό μετανάστη. «Αυτοίν’ παιδέλιεμ οι Καστερνοί έναι αντίχριστ’ μόνε τον παρά προσκ’νούνε, κουρεύνε τ’ αυγό κι πλούνε το μαλλί», έλεγε μια γριά, αλλά αυτά προφανώς είναι υπερβολές. Τέλος πάντων.
Για ένα είμαι απόλυτα σίγουρος. Ότι το συγκεκριμένο τμήμα που ασχολείται με τα τρόφιμα, ήρθε στο σωστό μέρος. Γιατί είναι γνωστό παλαιόθεν ότι και φαγάδες είμαστε, και καλοφαγάδες. Γι’ αυτό είμαστε σα «ζντγιαν’κ’ γαδάρ». Έχω ένα φίλο γιατρό από την Καλαμάτα, που είναι κοντόχοντρος, ίσαμε εκατόν πενήντα οκάδες, να τον «σκιγ’ς με το νυχ’». Όταν πήγε φαντάρος έβαλε μέσον το Σαμαρά που ήταν υπουργός εξωτερικών και τον μετέθεσαν στη Σπάρτη, όπου υπήρχε ένα «τάγμα εκπαιδεύσεως μαγείρων». Φτάνοντας με το «σάκκο – λουκάνικο» στον ώμο, τον προϋπάντησε ένας λοχαγός. «-Τι είσαι εσύ ρε;» «-Ο καινούργιος σας γιατρός κύριε λοχαγέ». Ο λοχαγός πάτησε τα γέλια. Γιατί γελάτε κύριε λοχαγέ; Ρώτησε ο φίλος μου. Και απάντησε ο λοχαγός: «-Τίποτα γιατρέ, αλλά λένε ότι στο στρατό δεν πάει ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Αυτό είναι πολύ λάθος».
Πολλά είπαμε. Εύχομαι καλή σχολική χρονιά σε φοιτητές και καθηγητές. Και καλό κουράγιο. Εμείς οι Λημνιοί έχουμε τα στραβά μας, αλλά είμαστε και καλοί. Στους συμπατριώτες μου Λημνιούς ταπεινά μια συμβουλή. Καλοδείτε τους ξένους ανθρώπους και μην τους «γδάρετε». Στη σεβαστή υπουργό παιδείας: Το ΤΕΤΡΟΔΙΑΛ είναι δικής μου έμπνευσης, μπορείτε να το υιοθετήσετε, πάει ασορτί με την κατάσταση στα πανεπιστήμια. Στον κύριο Κώστα: Είδες κύριε Κώστα μου; Ούτε ένα βωμολοχικό. Αλλά στο επόμενο θα βγάλω τα απωθημένα μου. «Γιατί άμα κοψ η πτάνα το ταμήσ’, θα κόψω κι εγώ τα βρωμόλογα». Ωχ με ξέφγεν ένα. Ε, δε μπειράζ. Ευτυχείτε.












Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2011

Γκουβέρνου ου Φρανγκενστάν'ς


ΕΥΘΥΜΟΓΡΑΦΗΜΑ

Γράφει ο Σταύρος Τραγάρας

Μετά σχεδόν από μια εβδομάδα άγονων συζητήσεων, προέκυψε τελικά η πολυαναμενόμενη κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας. Η Ελλάδα ξαναγέμισε με εθνική υπερηφάνεια, και όλη η υφήλιος…ανακουφίστηκε, αφού υπήρχε κίνδυνος να καταρρεύσει η παγκόσμιος οικονομία. Οι Έλληνες έμπλεοι θερμών συναισθημάτων που η χώρα μας έγινε για μια ακόμα φορά η αιτία να σωθεί η οικουμένη, γιορτάζουν και τραγουδούν. Οι Λημνιοί ενώνουν τη φωνή τους με τη φωνή όλης της γης και αφιερώνουν ένα τραγουδάκι – ύμνο στην νέα κυβέρνηση, στα λημνιά.

Σήμιρα καλά γινν'τούρια
στου λεχδέλ' του κακαβάν'
που η ντόσεν' ουμουρφάδατ'
ξιπιρνά κι τ' Φρανγκενστάν'.

Εν μουγάλου σαν ιλέφας
αργουκίν’του σα ντου μλαρ
ώσαμε να σκώσ’ του ένα
θα βρουμά τ’ άλλο πουδάρ.

Ξιφτρουμένα πα στου ζβέρκλου τ’
τρίγια εχ’ τα κιφαλούδγια
χειρουπόδαρα ντουζίνες
κι ως κατό κουλουμερούδγια.

Του χουρκό του χασιδένιου
του μουρό του ουμουρφούλ’
τσακμακόπετρα μ’ αγκίδες
α μας βαλ’ μες στου τσερβούλ’.

«Είνι δύσκουλους ου δρόμους
μι αψχάρες κι αντριβόλ’»
τν έμαθε μπερντέμ τ’ γκουβέντα
που τζαμπνίζνε οι δγιαβόλ’.

Καλουμάνα εχ’ τν Ιβρώπα
κι μπαμπάδες με τν αράδα
όμους μπάσταρδου δε νέναι
φους θα σωσ’ πάλε τν Ιλλάδα.

Ιλλαδάραμ’ δουξαζμένημ’
Ιλλαδάρα π’ δε μπεθαίν’
στ’ Άδουνη τ’ αρχίδ κριμάσκες
για του ιβρώ του ντερντεμέν’.

Σοσαλιστο-φασιστούδγια
διξιούρες τ’ μπακλαβά
Δμουκρατίγια μας εν πτάνα
σκων’ το μπας κιντί νταβά.

Άμα εν για «ιδιώδη»
ούλοι ας γινούμ κουλμπάνια
ζορ ζορνά μον να μας σώσνε
γοι κηφήναρ κι τ’ αλμπάνια.

Κι ιθνική κι σουτηρίγια
κι ουμουψυχιά κι ινότ
του πουτί ως να κατσ’ τς Μαρίγιας
πα στα τρίγια τ’ Παναγιώτ.

Ζντγιανουέλλην’ ζντγιανουκόμματ
μι του ζήτου στα πανιά
χουρουπδήξτε κι τραγδήστε
σκίζα ως έχ’τε πα στ’ γκανιά.


Λεξιλόγιο
Φρανγκενστάν’ς: Ο Φρανκενστάιν.
Λεχδέλ’: Το νεογέννητο.
Κακαβάν’: Το κακοτερένιο, το άσχημο.
Χουρκό: Το μωρό, το παιδί.
Μπερντέμ: Αμέσως.
Τσερβούλ': Το γουρνοτσάρουχο.
Φους: Αφού.
Αψχάρες κι αντριβόλ’: Αγκάθια.
Ντερντεμένς: Ο κακορίζικος, ο γινατσής.
Κουλμπάνι: Το προσφερόμενο ως θυσία, το πεσκέσι στον άγιο.
Σκίζα: Μούχλιο ψωμί κομμένο σε φέτες και ξεραμένο στον ήλιο.
Κανιά: Η κρεμαστή τάβλα που φύλαγαν τα ψωμιά.