Ασλάνια κι ασλάν'δες

ΕΥΘΥΜΟΓΡΑΦΗΜΑ

Γράφει ο Σταύρος Τραγάρας

Σε καφενείο στην Ατσική της Λήμνου, σε συζήτηση που αφορούσε την τρέχουσα πολιτική κατάσταση, ένας συμπατριώτης είπε για τον κ. πρωθυπουργό: «Ο μπαμπάς τ’ ήνταν ασλάν’, αλλά τούτος μας βγήκε ντιπ ασλάν’ς». Ασλάνηδες στη Λήμνο λέγονται κάτι αυτοφυή δέντρα, που κατακλύζουν εγκαταλειμμένα οικόπεδα και αυλές, σκουπιδότοπους, ρυάκια, κλπ. Ασλάνηδες τα λένε μόνο στη Λήμνο. Προφανώς η ονομασία τους προέρχεται από την τουρκική λέξη «ασλάν», που θα πει λιοντάρι. Στην υπόλοιπη Ελλάδα το λένε βρωμοκαρυδιά, ή βρωμοκαρυά, ή βρωμόδεντρο, ή βρωμούσα, το επιστημονικό του δε όνομα είναι αΐλανθος ή αείλανθος.
Δεν τα έχουν σε καμιά εκτίμηση οι Λημνιοί, και λόγω της χαμηλής ποιότητας του ξύλου τους αλλά και λόγω της άσχημης οσμής που έχουν. Μεταφορικά, «ασλάνης» (ασλάν’ς) αποκαλείται υβριστικά κάθε άνθρωπος άχρηστος, όχι ιδιαίτερα έξυπνος, κλπ, ενώ το «ασλάν’» είναι ο έξυπνος και δυναμικός. Αυτά ήξερα για τους ασλάνηδες. Και βέβαια τους έβλεπα παντού στην Αθήνα και σε όποιο μέρος της Ελλάδας κι αν πήγαινα, να ξεφυτρώνουν και να γιγαντώνονται όπου δεν υπήρχε ανθρώπινη μέριμνα να τους ξεριζώσει. Αυτό το δέντρο στη Κρήτη το λένε «μουλβέρι». Πόθεν; Αγνοώ. Υπάρχει και τραγουδάκι:
"Στο Ακρωτήρι τω Χανιώ / εχʼ η βεντέμα φούρια / και δεν μπροκάνει ο Μουζουράς / μέτρημα στα μουζούρια./ Σεφής του Νέου του Χωριού / στσι Βουκολιές μουλβέρι / τα Μουλαμεριανά θωριά / έχουνε και χαέρι".
Υπάρχουν και ορισμένες ιδιωματικές εκφράσεις που με τα χρόνια έχουν αναπτυχθεί στη Λήμνο:
Τσαπίζ τς ασλάν'δες ή φυτεύ' ασλάν'δες. Λέγεται για κάποιον τεμπέλη, ή αχρηστία, που κάνει μια δουλειά χωρίς νόημα.
Κάμεν' σκέπα από ασλάν'δες. Ειρωνικά για δουλειά που είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Έναι ασλάν’. Παλικάρι, αλλά και έξυπνος.
Βρωμεί σαν ασλάν’ς. Βρωμιάρης.
Ασλάνα. Και ασλανομούνα. Γυναίκα σέρτικια, δυνατή, ικανή. «Παγαίν’ κι παλιοπίν’ αλλά ύστερα τον πατεί η ασλάνα η γ’ναίκα τ’ πα στο λαιμό».
Ασλάν’κο…χοζμέτ. Δυνατό σεξ, αλλά και…μαστορικό.
Ασλάν’ς. Και συχνό όνομα σκύλου στη Λήμνο.
Ο ασλάν’ς ανεχτώνεται τ’ γκαρυδιά. Για κάποιον που τα βάζει ή συγκρίνεται με πολύ ανώτερό του.
Ασλάνια τς Ατσκής. Αγαπημένη φράση του συχωρεμένου Ατσικιώτη Θανάση Μπατάλη, που την έλεγε όταν μεθούσε. Μια φορά, που γέλασαν οι παρευρισκόμενοι μόλις είπε «γεια σας ασλάνια τς Ατσκής», το διόρθωσε λέγοντας: «με το συμπάθειο, ήθελα να πω, γεια σας ασλάν’δες τς Ατσκής».
Άλλο το ασλάν’ άλλος ο ασλάν’ς. Καλή ώρα για τον κατά τα άλλα συμπαθέστατο πρωθυπουργό μας. Ε, να μην πούμε κι ένα ασλανοτράγουδο για χάρη του; Να πούμε:
«Πορδυπουργέ μ’ λεν είσαι ασλάν’ / μα αλλ’ σε λεν Γιωργούδ / για λιόντας δε με φαίνεσαι / δε ξέρω για κατούδ. / Βρωμεί σα λεσ’ η κάθε δλια σ’ / σ’ οτ κι να ανεπιάν’ς / ασλανερό α ρέγεσαι όνομα / τότε θα νέναι ασλάν’ς».
Και ένα Ατσικιώτικο τραγουδάκι για μας τους...πανέξυπνους:
«Ανεμοδλιές ασλανοδλιές / πιε το μπόρδο σ’ πε με τς γειες».
Αγαπητοί αναγνώστες σας εύχομαι να ευτυχείτε και να ασλανοριζώνετε. Μόνε μην ασλανοβρωμείτε.


Σταχυολόγησα από το διαδίκτυο: AILANTHUS ALTISSIMA. Αΐλανθος ο αδενώδης. Αμερικάνικα ψευδώνυμα:tree of Heaven, tree of Hell, GhettoPalm, εξ αιτίας της δυνατότητάς του να αναπτύσσεται σε υποβαθμισμένα εδάφη και σε αστικά μέρη με μεγάλη ατμοσφαιρική ρύπανση. Ο αΐλανθος εισήχθη από την Κίνα στην Ευρώπη τον 17ο αιώνα για να χρησιμοποιηθεί ως καλλωπιστικό φυτό στους αστικούς κήπους. Από την Μεγάλη Βρετανία ήρθε το πρώτο δένδρο - επί της βασιλείας του Όθωνα - για να φυτευτεί στον Εθνικό Κήπο. Από αυτό το μοναδικό δένδρο το είδος έχει εξαπλωθεί σήμερα σε όλη την Ελλάδα απειλώντας την βιοποικιλότητα της μεσογειακής βλάστησης.
Χωρίς να προσβάλλεται από καμία ασθένεια, έντονα αλλεργιογόνος, εκκρίνοντας τοξίνες που εμποδίζουν κάθε άλλη βλάστηση, ο αΐλανθος δημιουργεί αποικίες που εξορίζουν τα ενδημικά είδη.Εξαπλώνεται επιθετικά, χρησιμοποιώντας τις οδικές αρτηρίες και το λιγοστό χώμα στις άκρες των δρόμων, εποικεί εγκαταλελειμμένα αστικά οικόπεδα και αρχαιολογικούς χώρους καταστρέφοντάς τους ανεπανόρθωτα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα καθώς μπορεί να φτάσει τα 18 – 20 μέτρα μέσα σε δέκα χρόνια. Το ριζικό του σύστημα είναι πολύ επιθετικό και μπορεί να προκαλέσει καταστροφές σε θεμέλια και υπόγειες σωληνώσεις, όπως αποχετεύσεις, σωλήνες ύδρευσης ή καλώδια τηλεφώνου και παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Στην Κίνα αναπτύσσεται αρμονικά με τα άλλα είδη κυρίως γιατί κανένα μέρος του φυτού δεν μένει ανεκμετάλλευτο. Από τις ρητίνες του παράγουν λιβάνι για τους ινδουιστικούς ναούς. Ο σκώρος του αΐλανθου, που υπάρχει μόνο σ’ εκείνη την περιοχή παράγει ένα είδος μεταξιού χαμηλής ποιότητας ενώ το φύλλωμα και τα αιθέρια έλαια του δέντρου έχουν μεγάλη διάδοση στην παραδοσιακή ιατρική.
Σε πολλά κράτη της γης ο αΐλανθος συγκαταλέγεται στα χωροκατακτητικά είδη και είναι επικηρυγμένος. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμία στρατηγική άμυνας και οι αρμόδιοι φορείς παρακολουθούν αμήχανοι την εξάπλωσή του.



Ασλάνηδες

Ασλάνηδες Λήμνου, φυτρωμένοι πάνω σε τοίχο.

Το πάλαι ποτέ περίφημο εξοχικό κέντρο του ΜΙΛΤΙΑΔΗ στην Ατσική, πνιγμένο στους ασλάνηδες.

Ασλάνηδες παντού.