Φαγιά και μαγειρέματα (Μέρος πρώτο)

ΕΥΘΥΜΟΓΡΑΦΗΜΑ

Φαγιά και μαγειρέματα (Μέρος πρώτο)



Γράφει ο Σταύρος Τραγάρας

Ότι ώρα κι αν ανοίξει κανείς την τηλεόραση, σε όλα τα κανάλια, πέφτει πάνω σε εκπομπές μαγειρικής. Την ώρα που πολλοί τραβούνε μαύρη πείνα, η τηλεόραση…μαγειρεύει. Η χώρα έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο τηλεοπτικό μαγειρείο. Κάποιοι, κακόβουλοι βεβαίως, υποψιάζονται ότι αυτό είναι σχέδιο της κυβέρνησης, για να…ταΐζει τουλάχιστον νοερώς τους ξενηστικωμένους Έλληνες. Σκέφτηκα ότι, η Λήμνος, που διαθέτει τόσο αγνά προϊόντα, θα μπορούσε να τα εκμεταλλευτεί, να τα προβάλλει και να τα εξάγει, ώστε να αναπτυχθεί οικονομικώς. Και επιπλέον να προβάλλει και παλαιά, ξεχασμένα είδη, ως νέες γεύσεις. Ένας συνδυασμός π.χ. κλασσικών και νέων γεύσεων είναι αυτός που λέει το δημώδες λημνιακό άσμα: «Το χοίρνο κάμεν’ καβουρμά / η όρεν’θα σουπούδα / το κνελ’ στιφάδο κοκκιν’στό / κι το χοζμέτ μες στ’ σούδα / ο τσούτσλος εν για σουγελ’στός / τα δύμια παστωμένα / το πτι σ’ σα σύκο λιόπαστο / με τα φλαρούδια αν’μένα».
Αρχίζοντας από τα ταπεινά όσπρια θα μπορούσαμε να προσφέρουμε γκουρμέ γεύσεις όπως ο άφκος με ξύβραζμα ή άφκος καβουρμάς, αρβίθια μπαντρεμένα με το ρυζ, φάκο με σαρδελούδες παπαλίνα, φασούλες με τς τσγαρίδες, κλπ. Βέβαια χρειάζεται προσοχή στη συνταγή λόγω αεριώδους παρενέργειας: «Άφκο να φας μα νάναι πχτος / μην έναι σα σερμπέτ’ / γιατί α σε πιασ’ καμιά ψιλή / σε λένε χεζαμέτ’».
Τα αυγά που αφθονούν στη Λήμνο θα μπορούσαν να προσφέρονται ως αυγά τγαν’τά με τ’ λιγδέλα, αυγά με το σαμόλαδο, αυγά με το καβουρμαδέλ’, με τα κρομδέλια, με τα κολοκ’θέλια, με το μτσι, κλπ. Βέβαια πιο προχωρημένη ιδέα εκφράζει το τραγουδάκι: «Παρ τς αυγάρεζεμ τς εδγυό / για να τς καμς μεσμεριανό / κι άμα νταντανιάγ’ς και γκωγ’ς / και στη γ’τόν’σσα να τς εδώκ’ς». Ακόμα και τελείως φτωχά είδη, όπως είναι τα κρεμύδια ας πούμε, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, προβάλλοντας τις αφροδισιακές τους ιδιότητες «Το κρομύδ πόναι ωμό / χοζμετούδ καν’ καυτερό / ο τσούτσλος νεπυρώνεται / τα δύμια ζεματούνε / και το πταρδέλ’ λιγοθυμά / αν’γοσφαλεί να καμ δροσά».
Τα γαλακτοκομικά λημνιακά προϊόντα είναι πασίγνωστα, θα μπορούσαν όμως να συσχετισθούν με αγροτοβουκολικό τουρισμό ως ακολούθως: «Ταριρί και ταριρί / στο μπακάλ’ παμ για τυρί / και τυρί δε βρήκαμ / το μπακάλη τον δείραμ / και τον δώκαμ δέκα ξλιες / κι ήνταν κι πολύ γερές / ταριρί και ταριρί / πάμε στ’ μάντρα για τυρί / για τυρί για βούτερο / για τ’ κιαχαγιά το βούτζαρο». Ή να προσφερθούν ως απλές γνήσιες γεύσεις: «Άγια βδουλέρα μ’ ζεσταρή / άγια σαλαμουρούδα μ’ / ουλ άγια κι άγιος ο θεός / α βάλω και τν ουρούδα μ’». Και αλλιώς: «Ψωμούδ και τυρούδ / το γκύριο υμνείτε / αν έναι και κρασούδ / τσουτσλή στα επουράνια / αν έναι και πταρούδ / εις πάντας τους αιώνας». Αυτός ο συνδυασμός (ψωμί, τυρί, κρασί, πτι) είναι πολύ δυνατός και αποτυπώνεται επίσης και στο παρακάτω άσμα: «Αμπελούδ για το κρασούδ / και σταρούδ για το ψωμούδ / προβατούδ για το τυρούδ / και το πτι σ’ για το μαλλούδ». Ως προϊόντα επεξεργασμένα, όπως οι διάφορες πίττες: «Τυρόπτα μ’ δωδεκάφυλλη / κολοκ’θοτυροπτούδα μ’ / εγώ α φάγω ντ μπλιότερη / α δώκω κι στ’ γριγιούδα μ’». Κι όταν βέβαια η γριγιούδα τ’ τουτέστιν η …ξερή τρώει τυρόπιττα ξαναζωντανεύει: «Τσουτσλή μ’ κι αν εζαγίφεψες / και γίνηκες ζαμπούνα / μ’ ένα τσουρέκ’ τυρόπιττα / παιγ’ς πάλε σα τζαμπούνα».
Αγαπητοί αναγνώστες, λόγω πληθώρας προϊόντων, θα συνεχίσουμε στο επόμενο. Βολευτείτε τώρα με καμιά κολοκυθόπιττα, αλλά προσοχή μη φάτε κανένα ταβά κι ύστερα λέτε: «Αχ καμένη μ’ κολοκ’θόπτα / σ’ έφαγα κι κολοκόπκα».